sobota, 25 czerwca 2011

Ενεστώτας – czas teraźniejszy cz. 1

Dziś przedstawię jak wygląda koniugacja czasownika dla czasu teraźniejszego (ενεστώτας) w stronie czynnej (ενεργητική φωνή) i trybie orzekającym (οριστική έγκλιση).

Czasu teraźniejszego używamy do opisywania sytuacji i stanów;
a) które dzieją się “teraz”, w danej chwili:
Εγώ τώρα τρώω το μεσημεριανό μου.
            b) w niektórych przysłowiach, przedstawiając “ogólne prawdy”:
Όποιος βιάζεται σκοντάφτει.
            c) dla wyrażania bliskiej przyszłości:
Αύριο φεύγω για τη Σάμο.
            d) do wyrażania przeszłości:
Καθώς περπατούσα χθες στον δρόμο, βλέπω ξαφνικά την Αθηνά.

TWORZENIE ZDAŃ W CZASIE TERAŹNIEJSZYM

W języku greckim występują dwie grupy koniugacji, według których odmieniamy czasowniki:
  • Koniugacja pierwsza (Α’ συζυγία). Należy do niej większość czasowników. Charakteryzują się one tym, ze nie są akcentowane na ostatniej sylabie. Ich akcent pada na przedostatniej sylabie w pierwszej osobie czasu teraźniejszego trybu orzekającego strony czynnej oraz na trzeciej sylabie od końca w pierwszej osobie czasu teraźniejszego strony bierno-zwrotnej.
  • Koniugacja druga (βσυζυγία). Należą tu czasowniki, które zawsze są akcentowane na ostatniej sylabie w pierwszej osobie czasu teraźniejszego strony czynnej oraz na przedostatniej sylabie w pierwszej osobie czasu teraźniejszego strony bierno-zwrotnej.
 Wyróżniamy tu dwie podgrupy:
    • pierwsza (ατάξη), gdzie kluczową literą (w trzeciej osobie liczby pojedynczej trybu oznajmiającego) jest ά,
    • druga (βτάξη), gdzie kluczowymi literami (w trzeciej osobie liczby pojedynczej trybu oznajmiającego) są εί.

Warto również dodać, iż w jezyku nowogreckim funkcję bezokolicznika (απαρέμφατο) przejmuje forma czasownika w pierwszej osobie liczby pojedynczej (czasu teraźniejszego w trybie oznajmiającym i stronie czynnej).

KONIUGACJA PIERWSZA - Α’ΣΥΖΥΓΊΑ (Ενεστώτας, οριστική έγκλιση)

Do tej grupy należą takie czasowniki jak:

Έχω- mieć
γράφω- pisać
βλέπω- widzieć
μαθαίνω- uczyć się
καταλαβαίνω- rozumieć
φεύγω- odchodzić
κάνω- robić
περιμένω- czekać
πηγαίνω- iść
διαβάζω- czytać, uczyć się
μαγειρεύω- gotować
αγοράζω- kupować
πλένω- myć
θέλω- chcieć
μένω- mieszkać
αλλάζω- zmieniać
σβήνω- gasić
φτάνω- dosięgać
χάνω- gubić
δουλεύω- pracować
αρχίζω- zaczynać
κλέβω- kraść
παίζω- grać, bawić się
ταξιδεύω- podróżować
φωνάζω- krzyczeć
παίρνω- brać
κλείνω- zamykać
ανοίγω- otwierać
τρέχω- biegać
πίνω- pić
διαλέγω- wybierać
σπουδάζω- studiować
ρίχνω- rzucać

W celu odmiany danego czasownika należy wyrzucić ostatnią literę wyrazu ω i dodać odpowiednią dla danej osoby koncówkę:


OSOBA


CZASOWNIK

KOŃCÓWKA
εγώ
γράφω
εσύ
γράφεις
-εις
αυτός, αυτή, αυτό
γράφει
-ει
εμείς
γράφουμε
-ουμε
εσείς
γράφετε
-ετε
αυτοί, αυτές, αυτά
γράφουν
-ουν

KONIUGACJA DRUGA - Β’ΣΥΖΥΓΊΑ (Ενεστώτας, οριστική έγκλιση)
 pierwsza grupa - α’τάξη

Do tej grupy należą takie czasowniki jak:

μελετώ- studiować
χτυπώ- uderzać
μιλώ- mówić
πηδώ- skakać
πονώ- boleć
χαιρετώ- witać
φορώ- nosić
τολμώ- odważać się
τιμώ- szanować,         
          honorować
περπατώ- iść
μεθώ- upijać się
περνώ- przechodzić
κολυμπώ- pływać
γελώ- śmiać się
αγαπώ- kochać
διψώ- być spragnionym
εκτιμώ- doceniać
βοηθώ- pomagać
ξεκινώ- zaczynać
πετώ- latać
μετρώ- liczyć
ρωτώ- pytać
σπαταλώ- marnować
ζητώ- pytać o coś
κρατώ- utrzymywać, 
             trzymać
ξεχνώ- zapominać
πουλώ- sprzedawać
σταματώ- zatrzymać

W celu odmiany danego czasownika należy wyrzucić ostatnią literę wyrazu –ώ i dodać odpowiednią dla danej osoby koncówkę:


OSOBA


CZASOWNIK

KOŃCÓWKA
Εγώ
Αγαπώ (αγαπάω)
               -ώ (-άω)
Εσύ
Αγαπάς
               -άς
αυτός, αυτή, αυτό
Αγαπά
               -ά
Εμείς
Αγαπούμε (αγαπάμε)
               -ούμε (-άμε)
Εσείς
Αγαπάτε
               -άτε
αυτοί, αυτές, αυτά
Αγαπούν (αγαπάνε)
                -ούν (-άνε)

Wszystkie czasowniki w tej grupie mają dwie formy, z wyjątkiem drugiej osoby (w liczbie pojedynczej i mnogiej). Z tego też względu bezokolicznikiem może być αγαπώ bądź αγαπάω.

KONIUGACJA DRUGA - Β’ΣΥΖΥΓΊΑ (Ενεστώτας, οριστική έγκλιση)
 druga grupa - β’τάξη

Do tej grupy należą takie czasowniki jak:

αργώ– spóźniać się
αδιαφορώ- być obojętnym
                   na
ακολουθώ- śledzić
συγχωρώ- wybaczać
περιφρονώ- gardzić
ζω- żyć
απορώ- zastanawiać się
απασχολώ- zatrudniać
καλώ- zapraszać
παρακολουθώ- śledzić
χρησιμοποιώ- używać
ομολογώ- przyznać
ικανοποιώ- zadowalać
διατηρώ- utrzymywać
προσπαθώ- próbować
θεωρώ- uważać że
συγκινώ- wzruszać
οδηγώ- prowadzić
πληροφορώ- informować
πληρώ- wypełniać
ταχυδρομώ- wysyłać
τηλεφωνώ- telefonować
κατηγορώ- oskarżać
αδικώ- być
             niesprawiedliwym
επικοινωνώ- komunikować
                     się
εξηγώ- tłumaczyć
εξυπηρετώ- usługiwać
παρηγορώ- pocieszać
τιμωρώ- karać
ενοχλώ- przeszkadzać
δημιουργώ- tworzyć
κατοικώ- mieszkać, żyć

W celu odmiany danego czasownika należy wyrzucić ostatnią literę wyrazu –ώ i dodać odpowiednią dla danej osoby koncówkę:


OSOBA


CZASOWNIK

KOŃCÓWKA
Εγώ
οδηγώ
Εσύ
οδηγείς
-είς
αυτός, αυτή, αυτό
οδηγεί
-εί
Εμείς
οδηγούμε
-ούμε
Εσείς
οδηγείτε
-είτε
αυτοί, αυτές, αυτά
Οδηγούν
-ούν


Źródła:
1)       Χρ. Κλαιρης, Γ. Μπαμπινιωτης, «Συνοπτικη γραμματικη της νεας ελληνικης», Ελληνικα γραμματα, Αθηνα 2007.
2)       “Learn greek without a teacher”, Διαγορας εκδοσεις

5 komentarzy:

  1. Jak fajnie, kolejny polski blog wspomagający naukę greckiego:) Bardzo mnie to cieszy:) Mam nadzieję, że nie będziesz miała nic przeciwko temu, by dodać Twojego bloga do linków u mnie?

    OdpowiedzUsuń
  2. bedzie mi bardzo milo :))) dziekuje!

    OdpowiedzUsuń
  3. No to super:) Akurat jestem na etapie przekopywania wszystkich materiałów i sortowania w jakieś przystępne grupy. Na blogi też przyjdzie kolej:)

    OdpowiedzUsuń
  4. Bardzo mi pomaga, akurat uczę się języka greckiego i odmiana czasowników jest bardzo ważna. Ten blog jest bardzo podobny.

    OdpowiedzUsuń
  5. Super! Bardzo przydatny jest ten blog. Pomaga bardzo jak się uczy podstaw greckiego. :)

    OdpowiedzUsuń